Bài 9: Tổng quan y văn

Nguyen Xuan Ngoc 13/10/2021

Một nghiên cứu sẽ thế nào nếu không có Tổng quan y văn. Chúng ta có thể tham khảo các nguồn thông tin khác nhau. Các nguồn thông tin này có thể là các cá nhân, các nhóm người hay các tổ chức.

Mục tiêu

Sau khi nghiên cứu phần này, học viên có khả năng

1. Trình bày những lí do để tham khảo các y văn có sẵn và các thông tin khác trong khi chuẩn bị đề cương nghiên cứu

2. Trình bày các nguồn tài liệu có thể tham khảo

3. Chuẩn bị tổng quan y văn và những thông tin khác có liên quan đến đề cương nghiên cứu, những thông tin này trình bày các số liệu nền tảng và những thông tin hỗ trợ cho chủ đích nghiên cứu.

Tổng quan y văn

Tại sao cần phải tham khảo y văn khi chuẩn bị đề cương nghiên cứu

Việc tham khảo y văn sẽ giúp chúng ta tránh việc lập lại các công trình đã làm từ trước
Tham khảo y văn sẽ giúp bạn tìm hiểu các nhà nghiên cứu khác đã phát hiện và báo cáo những gì về vấn đề bạn muốn nghiên cứu. Điều này giúp bạn hoàn thiện phần đặt vấn đề
Tham khảo y văn gúp bạn quen thuộc hơn với những loại thiết kế nghiên cứu đã được sử dụng trong chủ đề nghiên cứu này
Tham khảo y văn cho bạn những lí lẽ thuyết phục tại sao đề tài nghiên cứu của bạn là cần thiết.

Những nguồn thông tin có thể tham khảo

Chúng ta có thể tham khảo các nguồn thông tin khác nhau. Các nguồn thông tin này có thể là các cá nhân, các nhóm người hay các tổ chức. Nguồn thông tin cũng có thể là từ những tài liệu đã xuất bản như sách vở, tạp chí, bài báo, các thư mục hoặc những tài liệu chưa xuất bản như đề cương nghiên cứu, báo cáo, hồ sơ, cơ sở dữ liệu trong máy tính. Hiện nay các website trên internet là một nguồn thông tin quan trọng để có được các ý kiến của cá nhân, của các nhóm, các tổ chức, các tài liệu đã xuất bản hoặc tài liệu chưa xuất bản.

Các nguồn thông tin có thể có ở nhiều cấp khác nhau, cấp độ địa phương, cấp độ quốc gia hay cấp độ quốc tế

Cấp độ	Thí dụ về nguồn thông tin
Địa phương	- Số liệu của bệnh viện hay phòng khám từ các thống kê định kì - Ý kiến, niềm tin của các nhân vật chủ chốt - Quan sát lâm sàng, báo cáo các tai biến - Điều tra hay báo cáo hàng năm - Niên giám thống kê của địa phương - Sách, bài báo khoa học, báo chí, v.v
Quốc gia	- Bài báo từ các tạp chí khoa học quốc gia, sách vở tìm kiếm được trong thư viện của trường đại học, thư viện của WHO, UNICEF - Văn bản, báo cáo, số liệu thô từ - Bộ y tế - Tổng cục thống kê - Các tổ chức phi chính phủ
Quốc tế	- Các tạp chí khoa học, tạp chí chuyên ngành - Các ấn bản của WHO, UNICEF, UNFPA, v.v - Các sách, tài liệu khoa học kinh điển

Cách viết phần tổng quan

Có một số bước phải thực hiện để chuẩn bị cho việc tổng quan y văn và các thông tin

1. Đầu tiên phải tổ chức các thẻ thư mục theo nhóm của các chủ đề tuỳ theo nó có liên quan đến khía cạnh nào của vấn đề

2. Sau đó, quyết định trình tự trình bày các chủ đề. Nếu phát hiện rằng bạn đã không tìm được y văn cho thông tin về một khía cạnh của vấn đề của bạn mà bạn cảm thấy rằng nó quan trọng, cần phải nỗ lực để tìm kiếm y văn đó.

3. Cuối cùng, trình bày ý tưởng theo ngôn từ một cách mạch lạc trong vòng từ một đến hai trang nhưng cần phải có tài liệu tham khảo.Có hai cách trích dẫn tài liệu tham khảo:

- Bạn có thể đánh số thứ tự trên văn bản để tham chiếu đến các tài liệu tham khảo. Sau đó liệt kê các tài liệu tham khảo theo thứ tự và sử dụng các thông tin được mô tả trong thẻ thư mục và phần liệt kê các tài liệu tham khảo này phải được đưa vào sau đề cương để làm phụ lục (cách trích dẫn này thường được gọi là trích dẫn theo hệ thống Vancouver).

- Một cách khác là bạn có thể viết họ của tác giả nước ngoài (toàn bộ tên và họ nếu là tác giả trong nước), năm xuất bản và số trang được trích dẫn để tham chiếu đến tài liệu tham khảo. Trong trường hợp này liệt kê các tài liệu tham khảo theo thứ tự bảng chữ cái và phần liệt kê cũng được đưa vào sau đề cương để làm phụ lục (cách trính dẫn này được gọi là trích dẫn theo hệ thống Havard)

4. Quy tắc liệt kê tài liệu tham khảo:

Tạp chí:

Altman Cho DG. Statistics in medical journals. Stat Med 1983;1:59-71.

[Họ - tên tắt].[Tên bài báo].[Tên tờ báo] [năm XB];[số]:[trg đầu]-[trg cuối]

Sách:

Andersen B. Methodological errors in medical research. An incomplete catalogue. Oxford: Blackwell, 1990.

[Họ - tên tắt].[Nhan đề sách].[Nơi xuất bản]:[nhà xuất bản],[năm XB]

Một chương sách:

Bailar JC. Communicating with a scientific audience. In: Bailar JC, Mosteller F, eds. Medical uses of statistics. Waltham, MA:NEJM Books, 1986:325-37.

[Họ - tên tắt].[Tên chương sách]. In: [Họ - tên tắt].[Nhan đề sách].[Nơi xuất bản]:[nhà xuất bản],[năm XB]:[trg đầu]-[trg cuối]

Một Website

National Board of Health and Welfare, Sweden. Hospital discharge register. http://www.sos.se/epc/par/pareng.htm (accessed 20 July 2001).

[Tên cơ quan chủ quản website]. [tên báo cáo].[địa chỉ website (ngày truy cập)]

Sai lệch có thể

Sai lệch trong y văn hay trong tổng quan y văn là sự biến dạng của những thông tin khiến cho kết luận từ y văn hay tổng quan y văn không phản ánh tình hình thực tiễn. Chúng ta cần phải cảnh giác với những loại sai lệch này và cần phải hết sức nghiêm túc với cácy văn hiện có. Nếu bạn có nghi ngại về một số tài liệu tham khảo hay bạn có thể phát hiện những ý kiến khác nhau chúng ta cần thảo luận một cách nghiêm túc và thẳng thắn. Thái độ nghiêm túc này sẽ giúp chúng ta tránh khỏi các sai lệch trong nghiên cứu của chính chúng ta. Những sai lệch thường thấy trong y văn bao gồm:

1. Che dấu những điểm tranh luận hay sự khác nhau trong kết quả nghiên cứu của chính mình

2. Chỉ tham khảo tài liệu của những người ủng hộ quan điểm của tác giả.

3. Rút ra những kết luận hết sức mạnh bạo từ kết quả nghiên cứu sơ bộ hay nghiên cứu mỏng manh hay khái quát hoá lan tràn từ một nghiên cứu trường hợp.

Việc mắc phải các loại sai lệch ở trên sẽ tạo nên các nghi ngờ về tính trung thực khoa học (scientific integrity) của nhà nghiên cứu. Hơn nữa việc trình bày một cách không cẩn thận các kết quả sẽ khiến cho độc giả ứng dụng kết quả nghiên cứu một cách sai lạc. Điều này không chỉ gây tốn kém thời gian, tiền bạc mà còn có thể gây hậu quả xấu cho sức khoẻ của người dân.

Việc đạo văn – trình bày kết quả hay công trình của các nhà khoa học khác mà không trích dẫn – cũng là một hành động thiếu đạo đức mà các nhà nghiên cứu cần phải tránh. Do đó nhà nghiên cứu cần phải tuân thủ theo các hướng dẫn về trích dẫn tài liệu tham khảo trong khi viết đề cương cũng như khi viết báo cáo khoa học. Ở một số quốc gia, hành động đạo văn có thể bị truy tố.